Duitse zeepost: de HAPAG zegel Het gebeurt niet veel dat een particuliere uitgifte is alle belangrijke catalogi opgenomen wordt, meestal wordt zo'n zegel of serie als 'cinderella' uit de filatelistische naslagwerken gehouden. Een beroemde uitzondering op deze regel is de kleurrijke HAPAG zegel, die van 1875 tot 1879 door de Duitse rederij 'Hamburg-Amerikanischen-Pakketfahrt-Aktien-Gesellschaft' met toestemming van de Duitse Rijkspost werd uitgegeven. Dit verklaart waarom de zegel toch een min of meer officiële status heeft gekregen.
Originele HAPAG-zegel, uit de eerste oplage van 1875, met blauw ovaal agentuurstempel
Wapen en vlag van de HAPAG, zoals gebruikt in reliëfdruk in de cirkel van de zegel De HAPAG zegel werd in een combinatie van steendruk en reliëfdruk in vellen van 72 stuks (8 x 9 zegels) door de Hamburgse drukkerij Charles Fuchs vervaardigd. In het midden bevindt zich in kleurloze reliëfdruk het wapen van de HAPAG. De zegel is verder diagonaal in vier velden verdeeld, in de twee kleuren van de rederijvlag (blauwgroen en geel). Het ontwerp vertoont veel overeenkomsten met de eerste postzegeluitgifte van het Duitse Rijk, zowel qua typografie als de cirkel met reliëfdruk. De inschriften zijn in zwart en, vanwege het gebied waarin de zegel is gebruikt, in de Engelse taal. De waardeaanduiding is in Amerikaanse dollarcenten. De velranden bleven ongetand, waardoor er eenzijdig ongetande zegels ontstonden of, als deze zich in een hoek van het vel bevonden, tweezijdig ongetand zijn.
Brief uit 1878 met 10c HAPAG-zegel, per stoomschip 'Lotharingia' verstuurd van Cap Haïti naar Port au Prince Toen de landen en koloniën in het Caraïbisch gebied zich aansloten bij de Wereldpostvereniging werd de zegel buiten gebruik gesteld, omdat van alle uitgegeven postwaarden verlangd werd dat ze internationale geldigheid zouden hebben. Het einde der geldigheid was in 1879. Aan de hand van de drukkleuren valt op te maken dat er kort voor het terugtrekken van de zegel een tweede oplage in gebruik moet zijn Nadruk uit 1955. Alle nadrukken zijn gebaseerd op de zegels van de tweede oplage. De HAPAG zegels werden toevertrouwd aan de betaalmeesters op de schepen van de rederij die in het West-Indische gebied voeren, waarbij zij de zegels rechtstreeks op de aangeleverde poststukken aan boord plakten. Voor de ontwaarding beschikten de betaalmeesters over een gummistempel met de naam van het schip, waarbij de datum veelal met de hand werd ingevuld. Er zijn ook penstreek ontwaardingen bekend, alsmede ovalen agentuurstempels. Verder komt het nummerstempel C51 van het Britse consulaatpostkantoor op St. Thomas voor, ook zijn verscheidene andere afstempelingen mogelijk. De meeste HAPAG zegels zijn echter in de haven van Haïti gebruikt met een overeenkomstige afstempeling. Op brieven komen mengfrankeringen voor, omdat de posterijen van de Britse koloniën voor verder vervoer een aanvullende frankering verlangden. Anderzijds werden ook aangeleverde, gefrankeerde brieven door de HAPAG van een zegel voorzien als deze per schip verder vervoerd moesten worden.
Brief met HAPAG-zegel, verzonden uit Curaçao, met aankomststempel St. Thomas 27.7.1877. Tot dusver zijn er slechts twee brieven bekend die met deze frankering vanuit Curaçao verzonden zijn.
Originele HAPAG zegels zijn in ongebruikte staat al kostbaar, maar echt gebruikt zijn het kleine-, en op brief grote rariteiten. De zegels die je in een uitgebreide Duitsland-collectie aantreft zijn doorgaans door of namens de HAPAG vervaardigde reproducties in boekdruk in plaats van steendruk, die gemakkelijk van de originele zegels te onderscheiden zijn. De eerste nadruk dateert uit 1896 ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van de HAPAG. Deze zegels met tanding 14 in plaats van 12½ hadden een oplage van slechts 250 stuks, waardoor ze zo mogelijk nog zeldzamer en duurder zijn dan de originele zegels. De drukker was de firma Giesecke und Devrient uit Leipzig.
De HAPAG rederij uit Hamburg fuseerde in 1970 met de Norddeutscher Lloyd uit Bremen tot de Hapag-Lloyd AG en is actief op het gebied van containervervoer (de vijfde grootste in de wereld), cruises en chartervluchten. Sinds 2002 is de Hapag-Lloyd een volle dochter-onderneming van TUI uit Hannover. Met postvervoer houdt de onderneming zich niet meer bezig.
Ton Vis
|