Mijn verzameling Een groot deel van mijn leven verzamel ik al postzegels. Ik kom ook uit een gezin waarin van alles verzameld wordt. Als ik als kind wat geld gekregen had, ging ik op weg naar school (het was in de jaren na de oorlog) naar een sigarenwinkel in Hoorn, de stad waar ik opgroeide. Aan de wand hingen Afb. 1 Zegel van Senegal 1906, Général Faldherbe daar postzegels, vooral van die grote, van Franse koloniën in Afrika (afb.1). Voor 5 ct per stuk kon je die kopen. En dat deed ik met veel plezier. Vele jaren later ging ik echt verzamelen. Ik had van een oom een oud leeg Duits postzegelalbum gekregen, waarin vele afbeeldingen. En dat stimuleerde mijn interesse in postzegels en verzamelen. Afb. 2 Opdrukzegel Estland 1994, tbv. slachtoffers ramp veerboot Estonia Afb. 3 Opdrukzegel Polen 1945, bevrijding Radom Tientallen jaren later selecteerde ik uit de inmiddels flink uitgegroeide wereldverzameling die zegels die een opdruk (afb.2 en 3) hadden. Waarom? Zo'n opdruk intrigeerde mij. Wat zat er voor verhaal achter? Waarom een zegel een opdruk geven? Overal, op markten (ook in het buitenland), in winkels (toen waren er nog vele postzegelwinkels) en op beurzen zocht ik naarstig naar opdrukzegels. Het werd gaandeweg een spannende speurtocht. Er bestaat geen aparte catalogus van. Ik weet nu veel van zegels met opdruk en heb inmiddels een aardige verzameling. Ik zal daarover nog wel enkele artikelen proberen te schrijven. Afb. 4 Guernsey route schip Star of the West Na verloop van tijd ging mijn belangstelling ook uit naar andere zegels, zoals zegels met een kaart of route (afb.4) erop. Vooral routes als een spoorlijn, onderzeese telefoonkabel, rivier, ontdekkingsreis, enz. Dat bleek een veelzijdig onderwerp te zijn en voor mij als geograaf een boeiend onderwerp. Toch bleef de vormgeving en uitgave van de zegel voor mij het meest interessant. Zo heeft Singapore enkele jaren geleden een aantal zegels met oude kaarten van de stad uitgegeven. Juweeltjes! Afb. 5 Zegel USSR 1956, landkaart Antarctica Gaandeweg ging ik mij ook voor Antarctica interesseren. De kaart van dat gebied vormt immers zo'n prachtig geheel (afb.5). Inmiddels is er in 2009 zelfs een Davo album: "Preserve the Polar Regions and Glaciers" verschenen, met prachtig geïllustreerde pagina's van zegels en blokken die in 2009 door 25 landen over dit thema zijn uitgegeven (afb.6). Mijn verzameling omvat vele zegels (incl. blokken en poststukken) die betrekking hebben op Antarctica. Tijdens een reis in Zuid Amerika, waarbij ik ook Vuurland (dus heel dicht bij Antarctica) bezocht, heb ik vele zegels, blokken en poststukken van Chili (Antarctica Chilena) en van Argentinië (Antartida Argentina), maar ook van Peru, Uruguay en Brazilië over Antarctica bemachtigd. Jammer dat de Nederlandse posterijen nooit belangstelling hebben gehad om een zegel m.b.t. Antarctica uit te geven. Wel doen we daar mee aan onderzoek. Afb. 6 Blok Letland 2009, Polar Regions Ook Columbus en zijn ontdekkingstocht in 1492 naar Amerika bleek een zeer interessant verzamelthema te kunnen worden. De route van zijn tocht (afb.7), de landing op de Bahamas (afb.8), zijn schip de Santa Maria met het Maltezer kruis op het grote zeil (afb.9) en vooral ook de enorme vuurtoren (Faro a Colon) die in Santo Domingo (de hoofdstad van de Dominicaanse Republiek) ter nagedachtenis van Columbus en de ontdekking van Amerika in 1937, met financiële bijdragen uit verscheidene Latijnsamerikaanse landen was gebouwd (afb.10). Afb. 7 Zegel Laos 1985, route Columbus Afb. 8 Zegel USA 1892, landing Columbus Afb. 9 Zegel Spanje 1930, schip Santa Maria Afb. 10 Dominicaanse Republiek 1939, Faro de Colon Na mijn pensionering ging ik meer reizen en kwam op het idee om van elk hotel waar ik verbleef een enveloppe naar mijn thuisadres te sturen. Vele hotels hebben namelijk eigen enveloppen. Dat is een aardige verzameling geworden (afb.11). Afb. 11 Enveloppe hotel in Saigon, 2007 Hierdoor kreeg ik belangstelling voor interessante poststukken. Zo begon ik brieven te sturen naar een gefingeerd persoon, meestal onder de naam Van Veggelen. Die brieven stuurde ik Poste Restante naar een vreemde stad ergens in de wereld, vooral naar daar waar iets gaande was, zoals een oorlog e.d.. Vaak werden ze na verloop van tijd (na ruim 1 maand) teruggezonden, voorzien van allerlei stempels en andere aanduidingen (afb.12). Zo werd de envelop gezonden naar Serajevo in Zagreb opgehouden en voorzien van een stempel in het Servokroatisch en het Frans. Vertaald staat er: "RETOUR. Vanwege de oorlog in Bosnië en Herzegovina is het postale verkeer met het postkantoor verbroken. Het wisselkantoor 41003 Zagreb". Afb. 12 Enveloppe retour Serajevo, 1993 (kwam niet verder dan Zagreb) Vorig jaar bemachtigde ik twee boeken, die in dit verband zeer de moeite waard zijn om hier te vermelden. Het eerste boek is: "Een kleine visuele kieteling, enveloppen uit de verzameling van Ad Petersen", uitgeverij De Jonge Hond, Harderwijk 2007, (ISBN 978 908 910 0221, 67 pp). Een verzameling van 57 enveloppen van brieven verzonden door kunstenaars aan Ad Petersen, conservator van het Stedelijk Museum te Amsterdam. Een bonte verzameling enveloppen (afb.13), en zoals hij het zelf zei: "Een envelop is anders dan de brief die hij vervoert, een eendagsvlieg. Nauwelijks in gebruik genomen, dichtgeplakt en van adres, postzegels en stempels voorzien, wordt hij in een zak gegooid en verwerkt. Op de plaats van bestemming ziet hij nog even het daglicht. Dan wordt hij opengescheurd, van zijn inhoud ontdaan en weggegooid." Voor ongeveer 16 euro kunt u de bezitter van dit aardige boek worden. Afb. 13 Envelop Petersen, verzonden door de Japanse kunstenaar Tajari Het tweede boek "Inviting the world at home, a survey of the world's postal links to the Netherlands", door Rolf Weijburg, Atlas Uitgeverij, Amsterdam 2009 (ISBN 978 90 450 1612 2, ca. 450 pp.). Weijburg is een kunstenaar die jarenlang de Djoser brochures voorzag van omslag, illustraties en landkaarten. Door een artikeltje in reisgids van Djoser 2009, werd ik op dit boek geattendeerd. In 1977 startte Weijburg zijn project, waarmee hij probeerde om vanuit de hele wereld door hem zelf ontworpen postkaarten te ontvangen. Het is een meer dan prachtige verzameling geworden. (afb.14). Afb. 14 Inviting the world at home, 2009, Saint Paul & Amsterdam Uit ruim 400 territoria ontving hij in de afgelopen 30 jaar briefkaarten, die in dit boek zijn afgebeeld, tezamen met honderden schitterende foto's en korte teksten. Voor meer informatie zie: www.weijburg.nl/Inviting the world. Voor 45 euro bent u de gelukkige bezitter van dit meer dan schitterende boekwerk. (zie ook de boekbespreking in "Filatelie" (2010-01, p.16). Dit artikel is -hoop ik- de eerste in een reeks van artikelen. Waarbij vooral de postzegel en het verzamelen en niet het thema of land centraal zal staan. Dus liefst geen verhaal met enkele zegels als illustratie. Voor verzamelaars behoort de postzegel of het poststuk centraal te staan. In het bovenstaande verhaal heb ik geprobeerd aan te geven welke zegels en poststukken mij gingen interesseren, daarom moest ik het wel slechts illustreren met enkele afbeeldingen van zegels en enveloppen zonder die zegels en poststukken zelf te bespreken. Henk Verbeek