Over-eten en ondervoeden In de wereld zijn er steeds meer monden te voeden, de wereldbevolking groeit dit jaar naar zo’n 7,3 miljard mensen. Dat geeft de nodige problemen, niet alleen op het gebied van huisvesting maar ook in de voedselvoorziening. Eigenlijk is het onvoorstelbaar dat de aarde zoveel mensen kan herbergen, maar we merken ook dat we steeds meer tegen de grenzen van de groei aanlopen. Om iedereen voldoende eten te geven heeft de voedselindustrie een enorme ontwikkeling doorgemaakt. In Nederland is ongeveer 57% van het oppervlak in gebruik voor de agrarische sector, en daarvan is ruim de helft grasland voor de veeteelt. Gewassen worden verbeterd door natuurlijke veredeling en door genetische manipulatie, waardoor ze een hogere opbrengst hebben en bestand zijn tegen schimmels en ziektes. De grond wordt bewerkt met kunstmest en ook zijn er op uitgebreide schaal verplichte mestinjecties, in het kader van het Europese landbouwbeleid. Dit alles heeft echter een grote weerslag op de kwaliteit van onze landbouwproducten. De grond wordt steeds schraler omdat jaren achtereen hetzelfde gewas op de grond verbouwd wordt. Gewassen nemen mineralen uit de bodem op en als je, zoals vroeger gebruikelijk was, wisselende producten op het land verbouwt en ook een seizoen de grond braak laat liggen, dan krijgt de grond de kans zich te herstellen. Maar als er steeds hetzelfde gewas wordt verbouwt raken de aanwezige mineralen op en kunnen plantenziektes de overhand krijgen. Veel gewassen worden met bestrijdingsmiddellen "behandeld" Dit wordt weer op grote schaal bestreden met pesticiden, waardoor we ongemerkt jaarlijks veel landbouwgif binnen krijgen, tot wel anderhalve kilo per persoon. Kunstmest verergert ook de verschraling van de grond, omdat het geen belangrijke mineralen bevat en synthetisch wordt geproduceerd. Wat niet in de grond zit kan ook niet door de plant worden opgenomen, waardoor essentiële nutriënten in onze voeding ontbreken. We hebben het dan over met name selenium, magnesium, chroom, zink en ijzer, maar ook calcium en fosfor zijn voor ons lichaam van groot belang. Ik ben er van overtuigd dat veel van wat wij nu 'welvaartsziekten' noemen, veroorzaakt wordt door tekorten aan vitamines en mineralen in onze voeding. Hoeveel mensen kampen er niet met chronische vermoeidheid, obesitas, hoge bloeddruk, een hoog cholesterol, eczeem, suikerziekte of een slecht werkende spijsvertering? Deze klachten komen nu veel vaker voor dan pakweg 20 jaar geleden, toen vitamines en mineralen nog wel in onze voeding aanwezig waren. Ook lijden steeds meer mensen aan allerlei allergieën zoals lactose intolerantie, coeliakie (gluten intolerantie) of allergische reacties bij Landbouwgrond loopt steeds meer in kwaliteit achteruit gebruik van vis, noten enzovoort. Vroeger hoorde je vrijwel nooit iemand hierover praten, tegenwoordig lijkt het wel een epidemie zo vaak hoor je mensen in je omgeving klagen dat ze ergens niet tegen kunnen. Zelfs fruit zoals aardbei of kiwi kan een allergische reactie oproepen. Ouderen onder ons kennen ongetwijfeld nog de 'schijf van vijf', hoe een gezonde en gevarieerde maaltijd er uit zou moeten zien. We moeten daarbij wel bedenken dat deze schijf van vijf al in 1953 werd geïntroduceerd door het Voorlichtingsbureau voor de voeding in Nederland, tegenwoordig het 'Voedingscentrum' geheten. Volgens deze schijf zouden de dagelijkse maaltijden moeten bestaan uit groenten en fruit (veel, voor vitamines en mineralen), brood, pasta, peulvruchten en aardappelen (met name voor de vezels), zuivel, vlees en vis (voor eiwitten en viszuren), vetten en olie (voor vitamine A, D en E en essentiële vetzuren) en tenslotte vocht. Als je je zo’n dertig jaar geleden aan een dergelijk voedselpatroon hield, met voldoende afwisseling in de maatlijden en voldoende beweging, dan zat het met je gezondheid doorgaans wel goed. Maar helaas zijn de tijden veranderd, en zo ook de manier waarop wij aan ons eten komen en consumeren. Vroeger was het heel gebruikelijk dat de groenteman door de straten reed, met verse producten die kort daarvoor van het land waren gehaald. Groente en fruit werden vers gekocht en doorgaans dezelfde dag nog tijdens de maaltijd op tafel gezet. Op deze manier kreeg je volop vitamines en mineralen binnen. Uiteraard waren vele producten seizoensgebonden: bloemkool, doperwtjes en spinazie in de zomer, en (boeren)kool, witlof, andijvie en spruiten in de winter. Tegenwoordig doen we onze inkopen in de supermarkt, waar allerlei fruitsoorten en groenten het hele jaar door verkrijgbaar zijn. Deze worden dan per vliegtuig aangevoerd vanuit verre, warmere landen, maar zijn dan lang zo vers niet meer. Bovendien worden ze behandeld met conserveringsmiddelen om ze langer houdbaar te maken, veel gebruikte methodes zijn koelen of een behandeling met ozon. Het nadeel is echter dat de producten tijdens de bewaartijd toch interen op hun natuurlijke vitamines en mineralen, ze eten ze als het ware zelf op. Je denkt Wat je ver haalt... is niet altijd lekker goed fruit te kopen, maar in veel gevallen is het niet meer dan vezels en vocht. Eigenlijk bevat onze voeding alleen nog macro-nutriënten zoals vezels, vetten, eiwitten en koolhydraten, terwijl de micro-nutriënten (vitamines en mineralen) steeds meer ontbreken. We vullen wel, maar voeden nauwelijks. We kopen en eten ook steeds meer 'gemaksvoedsel', kant-en-klare maaltijden die je alleen maar even in de magnetron of oven hoeft warm te maken. Ook de diepvriespizza is zo’n product waar veel mensen op teruggrijpen als ze even geen zin of tijd hebben om een echte maaltijd te bereiden. Maar naast heel veel zout bevatten deze maaltijden middelen om ze langer houdbaar te maken, want niemand koopt in de winkel producten die er verlept uitzien of een raar kleurtje hebben. Uiteraard krijgen wij deze conserveringsmiddelen ook binnen, met als gevolg dat wij onze darmen van een 'coating' voorzien die de voedselopname ernstig kan belemmeren. Terwijl er al veel te weinig gezonde stoffen in onze voeding zit, belemmeren wij onze darmen ook nog eens om alle voedingsstoffen optimaal uit het eten op te nemen en te verteren. Ons darmstelsel speelt een cruciale rol in ons gezond zijn en ons gezond voelen. De darmen worden wel 'onze tweede hersenen' genoemd. Er blijkt een voortdurende tweezijdige communicatie plaats te vinden tussen de hersenen en ons darmstelsel, waarbij serotonine Goede voeding is een eerste levensbehoefte een sleutelrol speelt. Uit studies is gebleken dat 95% van deze neurotransmitter in de darmen geproduceerd wordt, het zal daarom geen verbazing wekken dat onze darmen een grote invloed hebben op onze emoties en hoe wij ons voelen. Bij een slecht werkende darmfunctie liggen problemen als depressiviteit, dementie en agressief gedrag op de loer. Sommige onderzoekers leggen zelfs een relatie tussen de spijsvertering en ziektes als Parkinson en Alzheimer. Dat je spijsvertering en emoties een belangrijke relatie hebben kun je ook zien in uitdrukkingen als 'de liefde van de man gaat door de maag', 'een knoop in je maag hebben' of 'troosteten'. Het is daarom van het grootste belang om een gezonde bacteriële balans in je darmen te krijgen. Een goed probiotica supplement kan hiervoor zorgen. En dan geen yoghurtdrankje als bijvoorbeeld Yakult, Actimel of Activia (Danone), hierin zit maar één bacterie want als je er twee instopt wordt de yoghurt zuur. Als deze bacteriën de maag (maagzuur) al overleven, is er van bacteriële balans in je darmen al helemaal geen sprake. Zeker is dat verschillende factoren onze darmflora in de war kunnen sturen, zoals onevenwichtige voeding, stress, ouderdom, sommige ziekten en bepaalde geneesmiddelen (bv. antibiotica). En gebrek aan evenwicht in je darmen maakt je futloos, zadelt je op met spijsverteringsstoornissen, verzwakt je afweer en maakt je gevoeliger voor infecties. Vooral voor mensen die van de dokter antibiotica krijgen voorgeschreven zijn zeer gebaat bij het gebruik van probiotica. Door de antibiotica wordt het overgrote deel van de darmflora gedood, ook de goede bacteriën die voor de spijsvertering moeten zorgen. Aanvulling met de juiste bacteriestammen, zo’n 2 à 3 uur na het gebruik van antibiotica, is dan heel belangrijk. Een goede probiotica bevat meerdere bacteriestammen die zowel voor de dunne als de dikke darm belangrijk zijn, maar die tevens in staat zijn min of meer ongeschonden de maag te passeren. Ik gebruik zelf de probiotica van Beyuna, dit is een poeder dat in lauwwarm water moet worden opgelost en 9 bacteriestammen bevat. Door het warme water 'ontwaken' en ontwikkelen de bacteriën zich en worden ze resistent tegen het maagzuur zodat ze verderop in de darmen hun werk kunnen doen. Dit supplement is ontwikkeld door het Amsterdamse bedrijf Winclove, in nauwe samenwerking met de entero-gastrologische afdelingen van de VU en het AMC ziekenhuis. Maar zijn dan je darmen eindelijk in optimale conditie, dan zitten we nog met het probleem van onze voeding waarin de essentiële vitamines en mineralen ontbreken. Gelukkig is ook hier een eenvoudige oplossing voor: deze tekorten zijn met voedingssupplementen goed aan te vullen. Maar dan komen we meteen aan het volgende probleem, welke zijn goed en welke niet? Je kunt bij de grote drogisterijketens al voor een paar euro een potje vitamine kopen, maar de ervaring leert dat deze niet of nauwelijks zal werken. Vaak zijn ze van chemische of synthetische samenstelling waardoor het lichaam het product niet herkent en het ook niet zal opnemen. Vitamines en mineralen zoals die in de natuur voorkomen, gebonden aan een lichaamseigen stof, zullen wel door de cellen in het lichaam worden opgenomen en een gunstig effect op de gezondheid hebben. We laten een aantal de revue passeren. Het belangrijkste voor onze weerstand en gezondheid is vitamine C, een stof die dieren wel maar de mensen niet zelf kunnen produceren. Het is een krachtige antioxidant, dat wil zeggen dat deze vitamine het oxidatieproces door vrije radicalen in het lichaam tegengaat. Alle cellen verouderen, vergelijk het met een appel die doormidden gesneden wordt, dan zal het deel dat aan de lucht (zuurstof, oxide) wordt blootgesteld snel verkleuren. Sommige situaties zoals stress, roken, luchtvervuiling en een tekort aan zuurstof leidt tot extra oxidatie en moeten er méér antioxidanten aangevuld worden. Vitamine C is daarnaast vooral belangrijk voor een goede weerstand. Tevens zorgt het voor gezonde botten, tanden, huid en bloedvaten. Tweevoudig Nobelprijswinnaar Linus Pauling bestudeerde zijn hele leven de werking van Vitamine C Het zorgt voor een goed functionerend zenuwstelsel en draagt bij aan de energievoorziening. Doordat het bindweefselvorming ondersteunt geneest het ook een wond sneller. Iedere volwassene zou dagelijks 2 gram vitamine C moeten binnenkrijgen, dat staat gelijk aan 33 sinaasappels! Enkele tabletjes innemen is dan toch makkelijker. Een andere vitamine is Vitamine D, dit kunnen we overigens wel zelf aanmaken uit de UV-straling van het zonlicht. Als de zonkracht minstens 3 is en er zijn geen belemmeringen zoals kleding of zonnebrandolie met een hoge beschermingsfactor, dan is 15 tot 30 minuten per dag in de zon voldoende. Maar vaak zitten we binnen, is het bewolkt of dragen we veel kleding, waardoor we al snel een tekort aan vitamine D oplopen. Ook mensen met een donkere huid Het oogsten van sinaasappels maken minder snel vitamine D aan. Vastgesteld is dat 98% van de bevolking een vitamine D-tekort heeft. Een tekort leidt bij kinderen tot Rachitis (Engelse ziekte) en bij volwassenen tot botontkalking, ofwel osteoporose. Tot slot kan ernstig vitamine D-gebrek spierzwakte en spierkrampen veroorzaken. Ondanks dat wij in de wereld het hoogste percentage aan calcium in ons lichaam hebben door onze hoge consumptie van zuivelproducten en kaas, komt ook osteoporose steeds meer voor. Toediening van nog meer calcium heeft echter geen enkele zin, wèl inname van D3, magnesium en selenium, stoffen die onmisbaar zijn voor de opbouw van onze botten. De EFSA, de European Food Safety Authority, beveelt een inname aan van 25 microgram voor baby’s tot 1 jaar, 50 microgram voor kinderen van 1 tot 10 jaar en 100 microgram voor 11 jaar en ouder. Zalm, rijk aan gezonde visolie Een andere aanrader voor iedereen, jong en oud, is visolie. Ik kan me nog goed herinneren dat ik als kind voor het slapengaan een lepel levertraan kreeg, dat was indertijd geen pretje. Gelukkig zit deze visolie (Omega 3) nu in een capsule waardoor je het niet meer proeft. Het voedingscentrum adviseert drie keer per week vette vis te eten (haring, makreel, paling, zalm, sardines), dan krijg je een voldoende hoeveelheid visolie binnen. Maar wie doet dat? Bovendien bevat vis veel schadelijke stoffen zoals PCB’s, dioxines en zware metalen, die in het vet van de vis zijn opgeslagen. Het is daarom veel veiliger om gezuiverde visolie, waaruit alle schadelijke stoffen zijn verwijderd, als voedingssupplement in te nemen. Maar gebruik dan wel een zuivere Omega 3 en geen 'all-in-omega' of 'Omega 3-6-9', want van de 6 en 9 krijgen we met ons eten al veel te veel binnen, het is niet meer dan slaolie. De verhouding tussen Omega 6 en 3 zou ongeveer 2:1 tot 4:1 moeten zijn, maar door ons dieet is dit eerder 10:1 tot 30:1. Kortom, de balans is zoek en daarom is aanvulling met Omega 3 bittere noodzaak. Omega 3 werkt als ontstekingsremmer (Omega 6 bevordert juist ontstekingen), daarnaast is het een belangrijke bouwsteen voor de hersenen en draagt het bij tot normale vetwaarden in het bloed. Vooral voor zwangere vrouwen is Omega 3 belangrijk, maar eigenlijk is visolie voor iedereen, op elke leeftijd, een onmisbaar voedingsingrediënt. Als laatste voedingssupplement voor een goede gezondheid en optimale weerstand wil ik Q10 noemen. Het co-enzym Q10 wordt door het lichaam in de lever aangemaakt en geeft energie aan iedere cel in ons lichaam. Normaal gesproken heeft een gezond lichaam geen tekort aan co-enzym Q10, maar de productie loopt wel terug bij het ouder worden. Belangrijk is echter dat bepaalde medicijnen, met Vroeger haalden we al onze medicijnen uit de natuur (zoals hier kinine), tegenwoordig zijn ze meestal chemisch van samenstelling name statines (cholestrolverlagers), orale antidiabetica, bètablokkers en antidepressiva, de productie van Q10 belemmeren. Ook door roken, stress en overmatig alcoholgebruik wordt de aanmaak van Q10 aangetast. Een tekort aan Q10 kan leiden tot chronische vermoeidheid, spierpijn en verzwakking van het hart en vaatstelsel. Q10 is daarnaast een krachtige antioxidant, het verlaagt de bloeddruk en bloedsuikerspiegel en gaat het verouderingsproces tegen. Ook helpt het migraine te voorkomen, heeft het een gunstig effect bij Parkinson-patiënten en bevordert het gewichtsverlies. In onze westerse wereld is de gezondheidszorg gericht op het genezen van ziektes en aandoeningen; we komen pas in actie als er zich een probleem voordoet. In de Oosterse geneeswijze is men veel meer gericht op het voorkomen van ziektes, in China wordt een dokter betaald als zijn patiënten niét ziek worden. Zo moet je ook het gebruik van voedingssupplementen zien: je verbetert de weerstand van het lichaam zodat ziektes worden voorkomen. Ik gebruik deze producten zelf en ik moet zeggen dat ik me nog nooit zo fit en energiek heb gevoeld. Voedingssupplementen van hoge kwaliteit, die veilig zijn en een goede opname door het lichaam hebben, zijn echter niet goedkoop, kwaliteit heeft zijn prijs. Maar ik ben graag bereid wat geld te investeren in mijn gezondheid, liever dat dan het uitgeven aan gezondheidszorg als het te laat is. Ik heb zelf uitstekende ervaringen met de producten van Beyuna, die van zuiver natuurlijke ingrediënten gemaakt zin en een hoge biologische beschikbaarheid (opname) hebben. Iedereen wil graag oud worden, maar dan wel zonder kwalen en gebreken. Wilt u weten hoe u uw gezondheid met voedingssupplementen kunt ondersteunen, neem dan gerust contact met mij op via email: ton.vis@postkoets.nl. Ik vertel u er graag meer over. Ton Vis