Het WK-voetbal

Spelletjes waarbij het draaide om het schoppen van een bal zijn in de loop van de geschiedenis in vele culturen gespeeld, maar voetbal zoals we het vandaag de dag spelen is een Engelse uitvinding. Voetbal is het product van het Engelse public school systeem. Daar groeide het chaotische spel uit tot een georganiseerde sport en het waren


onderwijzers en voormalige leerlingen van die scholen die in de 19e eeuw ijverden voor het standaardiseren van de spelregels, uitmondend in de oprichting van de Football Association in 1863. Landen kregen steeds meer de behoefte zich op voetbalgebied te meten met andere landen. Dit leidde tot de oprichting van de Federation Internationale de Football Association (FIFA) op 21 mei 1904. Nederland was een van de zes initiatiefnemers.

Aanvankelijk waren de Olympische Spelen het belangrijkste mondiale voet-baltoernooi. Van 1920 tot en met 1928 werd het Olympische voetbaltoernooi onder auspiciën van de FIFA gespeeld. Vanwege de geringe populariteit van voetbal in de Verenigde Staten en meningsverschillen tussen de FIFA en het IOC kwam de sport niet op het programma van de Olympische Zomerspelen 1932 in Los Angeles.


Aan het einde van de jaren 1920 kwam FIFA-voorzitter Jules Rimet daarom met het idee om de sterkste nationale voetbalploegen elke vier jaar om de titel wereldkampioen te laten spelen. Als prijs werd de "Victoire aux Ailes d'Or", de beker, aan de winnende ploeg uitgereikt. Deze beker zou in 1946 als eerbetoon aan de initiatiefnemer van het WK voetbal "Jules Rimet-beker" genoemd worden.

Het WK is uitgegroeid tot één van de meest prestigieuze sporttoernooien op aarde, een vierjaarlijks mega-evenement dat zelfs de Olympische Spelen naar de kroon steekt. Wie werkelijk een ster wil zijn, moet schitteren op een Wereldkampioenschap voetbal.


Dertien landen namen deel aan het eerste Wereldkampioenschap Voetbal, dat in 1930 werd gehouden in Uruguay. Slechts vier Europese landen toonden zich bereid om de lange bootreis naar Zuid-Amerika te ondernemen. België was één van die landen, maar kon geen potten breken. De titel werd een prooi voor het thuisland, dat in de finale van Argentinië wist te winnen.

Het FIFA Wereldkampioenschap Voetbal 1934 vond plaats in Italië. Het thuisland behaalde een titel met een bittere nasmaak. Met name in de kwartfinale tegen Spanje en de halve finale tegen het Oostenrijkse Wunderteam werden de Italianen op uiterst twijfelachtige wijze door de arbitrage bevoordeeld. Daarnaast gebruikten de Italianen een aantal volgens velen niet speelgerechtigde Zuid-Amerikanen. Uit dit jaar


dateert het Oranje-lied "We gaan naar Rome". Dit diende als aanmoediging voor het zeer sterke Nederlandse team op weg naar de finale. Op doorreis naar Italië "moest alleen nog even" in en tegen Zwitserland gewonnen worden, maar we verloren met 3-2 en konden na één wedstrijd weer naar huis.


In 1938 was Frankrijk de gastheer van het Wereldkampioenschap Voetbal. Italië behaalde een tweede wereldtitel op rij en ditmaal viel er weinig in te brengen tegen de overwinning van de mannen van Vittorio Pozzo. Nadat in de eerste ronde Noorwegen met moeite werd uitgeschakeld, moesten achtereenvolgens thuisland Frankrijk, Brazilië en Hongarije buigen. Nederland sneuvelde al in de eerste ronde; in de verlenging bleek Tsjechoslowakije met 3-0 te sterk.


In Brazilië werd in 1950 het eerste WK Voetbal na de Tweede Wereldoorlog gehouden. Engeland waande zich favoriet, maar de Engelse profs kwamen niet verder dan de eerste ronde en verloren zelfs van de Verenigde Staten. Een veel grotere shock, althans voor het Braziliaanse thuispubliek, was dat Uruguay in de beslissende wedstrijd van het toernooi Brazilië versloeg en beslag legde op een tweede wereldtitel. Een formele finale was die wedstrijd overigens niet, aangezien de finaleronde het WK van 1950 bestond uit een halve competitie; maar het was wel de laatste en allesbeslissende wedstrijd.


Zwitserland was de organisator van het WK Voetbal in 1954. Hongarije was de grote favoriet en leek ondanks een vroeg in het toernooi opgelopen blessure voor sterspeler Ferenc Puskas op weg naar de titel. In de finale verloren de Hongaren echter tot verrassing van vriend en vijand van West-Duitsland, dit ondanks het feit dat ze dat elftal eerder in het toernooi met 8-3 hadden vernederd. Het "Wonder van Bern" was een feit.


Het FIFA Wereldkampioenschap Voetbal 1958 vond plaats in Zweden. De dertien goals in één toernooi van Just Fontaine vormen een record dat wellicht nooit gebroken zal worden, maar de titel leverde het de Fransen niet op. In de halve finale werden ze uitgeschakeld door Brazilië, waarbij een nog piepjonge Pelé een hattrick scoorde. In de finale moest ook thuisland Zweden buigen voor de Brazilianen, die behalve Pelé ook toppers als Garrincha, Vavá en Didi in het veld brachten.


Gastheer van het Wereldkampioenschap Voetbal 1962 was het Zuid-Amerikaanse Chili. Het toernooi werd gekenmerkt door hard en negatief spel, met als voornaamste slachtoffer Pelé, die al vroeg moest uitvallen met een zware blessure. In zijn afwezigheid groeiden spelers als Garrincha, Didi en Vava uit tot de sterren van een Brazilië dat de finale won van een stug Tsjechoslowakije met als grote man Joseph Masopust. Oranje en de Rode Duivels wisten zich beiden niet voor het toernooi te plaatsen.


"Football is coming home"; Engeland is de trotse organisator in 1966. Het was Eusébio die de show stal met zijn negen doelpunten, maar de titel leverde dat Portugal niet op. Die ging naar thuisland Engeland. In de finale wisten de Engelsen pas in de verlenging af te rekenen met West-Duitsland, met dank aan de meest bediscussieerde goal uit de WK-geschiedenis. Titelverdediger Brazilië maakte weinig indruk en werd al in de groepsronde uitgeschakeld, evenals Italië, dat nota bene naar werd huis gestuurd, door Noord-Korea. Nederland en België wisten zich niet te plaatsen.


Mexico was het gastland van het WK 1970. Voor de derde keer in vier toernooien legde Brazilië beslag op de wereldtitel. Dat dankte het land aan een team dat beschikte over sterren als Pelé, Gérson, Carlos Alberto, Jairzinho, Tostão en Rivelino en dat door velen wordt gezien als het beste nationale elftal aller tijden. In de WK-finale werd regerend Europees Kampioen Italië, dat voor het eerst sinds 1934 weer eens serieus van zich deed spreken op een WK, overtuigend verslagen door de Brazilianen. België sneuvelde in de groepsronde, terwijl Nederland zich niet voor het toernooi wist te plaatsen.

West-Duitsland is de lokatie voor het WK in 1974. Het thuisland gold, met spelers als Beckenbauer, Müller, Breitner en doelman Maier, als de topfavoriet, maar de regerend Europees Kampioen kwam flets voor de


dag. Het Nederlands elftal, met spelers als Cruijff, Van Hanegem, Neeskens en Rensenbrink, verraste de wereld met een flitsende demonstratie van aanvallend voetbal, met als hoogtepunten de klinkende overwinningen op Brazilië en Argentinië. Oranje leek met zijn totaalvoetbal op weg naar de wereldtitel, maar in de finale gooide het thuisland met 2-1 roet in het eten en wist het WK zo toch nog te winnen. Een nationaal voetbaltrauma was geboren.


Het WK Voetbal 1978 vond plaats in het door geweld en schending van mensenrechten geteisterde Argentinië. Het Nederlands elftal, ditmaal gecoacht door Ernst Happel, bereikte voor de tweede maal op rij de finale van een WK-voetbal. Het elftal mistte, mede door het ontbreken van Johan Cruijff en Willem van Hanegem, echter de magie van het team van 1974. Thuisland Argentinië, zelf ook geen wonderteam, trok in de finale aan het langste eind door in de verlenging twee keer te scoren, nadat Rob Rensenbrink in de laatste minuut van de reguliere speeltijd de paal had geraakt.


Het FIFA Wereldkampioenschap Voetbal 1982 werd georganiseerd door Spanje. Voor het eerst deden vierentwintig landen mee aan het toernooi. Het Brazilië van Zico, Socrates, Falcao en Junior trakteerde de wereld op een demonstratie van swingend samba-voetbal, maar ging ten onder toen Paolo Rossi in een beslissend treffen namens Italië een hattrick wist te produceren. De Italianen zouden ook de titel uiteindelijk winnen door in de finale West-Duitsland met 3-1 te verslaan.

Mexico is in 1986 voor de tweede keer de organisator van het WK. Diego Maradona gebruikte het toernooi om een einde te maken aan alle twijfel over de vraag of de kleine Argentijn nu wel of niet de beste speler van zijn generatie was. Zijn tweede


doelpunt in de kwartfinale tegen Engeland geldt als één van de beste WK-doelpunten aller tijden, al heugt de Engelsen vooral ook zijn met de hand gemaakte eerste goal, bewijs dat El Diego niet vies was van valsspelerij als de situatie daarom vroeg. De finale werd een thriller waarin West-Duitsland zich na een 2-0 achterstand dapper terugknokte tot 2-2, maar uiteindelijk toch moest buigen.


Het FIFA Wereldkampioenschap Voetbal 1990 werd georganiseerd door Italië. Het toernooi werd gekenmerkt door hard spel en negatieve tactische concepten. Net als in 1986, troffen Duitsland en Argentinië elkaar in de finale, maar de ontmoeting was een slap aftreksel van die van vier jaar eerder. Maradona was geen schim meer van de speler die hij destijds was geweest en ook de Duitsers waren bepaald geen wonderteam. Dat de enige goal vlak voor tijd uit een penalty viel was tekenend voor het onthutsende niveau. België en Nederland strandden in de achtste finale.


De Verenigde Staten zijn de gastheer van het WK 1994. Brazilië won het WK Voetbal voor de vierde keer, maar de Samba werd alleen op de tribunes gedanst. Op het veld overheerste een on-Braziliaans behoudende tactiek. In de finale presteerden Brazilië en Italië het onmogelijke door in de vorm van 120 doelpuntloze minuten een eindstrijd te produceren die nog teleurstellender was dan die van 1990. Voor het eerst in de geschiedenis moest er zo een penaltiereeks aan te pas komen om de wereldkampioen te bepalen. België strandde in de achtste finale, groepsgenoot Nederland bracht het één ronde verder.


Frankrijk was in 1998 gastheer van het 16e WK. Voor het eerst deden niet 24, maar 32 landen mee aan de eindronde. In de halve finale speelden Nederland en Brazilië tegen elkaar. Deze landen werden gezien als de grote favorieten, en men nam aan dat de winnaar van deze halve finale ook de finale wel zou winnen. Toen Brazilië na een zware wedstrijd uiteindelijk als winnaar uit de bus kwam, leek de finale tegen Frankrijk een gelopen race. Niets bleek minder waar. Sterspeler Ronaldo overmand door faalangst, kreeg vlak voor de finale een epileptische aanval. De aangeslagen Brazilianen werden in de wedstrijd die volgde met 3-0 opzij gezet door een ontketend Frankrijk.

Het Wereldkampioenschap Voetbal 2002 in Japan en Zuid Korea was een toernooi vol verrassingen, van de nederlaag van titelverdediger Frankrijk tegen het nietige Senegal in de openingswedstrijd tot en met het doordringen tot in de finale van Duitsland en Brazilië. Want hoewel


het op zich natuurlijk geen verrassing is om de voetbalgrootmachten Duitsland en Brazilië een WK-finale te zien bereiken, zouden weinigen er voorafgaand aan het toernooi geld op hebben durven zetten. Brazilië was tijdens de kwalificatie langs het randje van de afgrond gegaan en Duitsland werd door vriend en vijand afgedaan als het slechtste Duitse elftal in mensenheugenis. Een sterrenteam met spelers als Ronaldo, Rivaldo, Ronaldinho en Roberto Carlos won alle wedstrijden op weg naar de finale en liet het opvallend ver gekomen Duitsland daarin zonder al te veel problemen met 2-0 kansloos. Waarmee het vijfde Braziliaanse wereldkampioenschap een feit was. Het Nederland (van trainer Louis van Gaal) was de grote afwezige op dit toernooi.


De (voorlopig laatste) eindronde van het wereldkampioenschap voetbal 2006 voor landenteams werd in Duitsland gehouden. Het verrassend sterk acterende thuisland gaf nog enige kleur aan een tegenvallend WK. In de halve finale moesten de Duitsers echter buigen voor Italië, dat zonder echt te imponeren beslag wist te leggen op een vierde wereldtitel. In de finale tegen Frankrijk moesten strafschoppen de beslissing brengen. Nederland verloor in de 8e finale met 1-0 van Portugal.


Het gastland voor het 19e WK voetbal is Zuid-Afrika. Direct na het besluit om het wereldkampioenschap 2006 in Duitsland te organiseren, besloot de FIFA om in de toekomst de organisatie van het toernooi te laten rouleren over de verschillende continenten. Daardoor stond al vroeg vast dat in 2010 het kampioenschap in Afrika zou worden gespeeld. Er was slechts één stemronde nodig om Zuid-Afrika tot gastheer voor 2010 te verkiezen. Het is voor het eerst dat dit WK in een Afrikaans land wordt georganiseerd. Het toernooi zal worden gehouden van 11 juni tot en met 11 juli.

Rob Rooijackers